870 triệu USD và phi vụ ma mãnh của METRO

Lỗ kéo dài suốt 11/12 năm có mặt tại VN nhưng METRO Cash & Carry VN (METRO) bất ngờ được bán cho doanh nghiệp Thái Lan với số tiền lên đến 655 triệu euro (khoảng 870 triệu USD).

Cơ quan quản lý VN phải vào cuộc để biết tại sao METRO lỗ mà vẫn bán được giá cao - Ảnh: D.Đ.Minh

Thương vụ trở thành món hời khổng lồ cho tập đoàn mẹ nhưng kể từ khi có mặt cho đến khi tuyên bố rời khỏi VN, METRO chưa đóng một đồng thuế nào.
Bán ưu đãi?

Từ tổng vốn đầu tư ban đầu 78 triệu USD, sau 12 năm, METRO đột ngột bán công ty cho doanh nghiệp Thái Lan với giá 870 triệu USD.  Số lợi nhuận khổng lồ này chẳng bao lâu nữa sẽ được tập đoàn mẹ ở Đức thu về trong khi VN không thu được thuế thu nhập trong hoạt động kinh doanh cũng như sẽ rất khó thu được thuế chuyển nhượng...

Là nhà đầu tư trực tiếp nước ngoài (FDI), METRO vào VN được nhận rất nhiều ưu đãi về thuế, giá thuê đất, mặt bằng tốt để xây dựng siêu thị. Đối với thuế, công ty này được giảm thuế thu nhập doanh nghiệp 50% trong 2 năm kể từ khi có lãi. Tất cả 19 siêu thị METRO trong cả nước đều tọa lạc ở vị trí đẹp. Không ít các ưu đãi METRO được hưởng là vì kinh doanh bán sỉ chứ không phải bán lẻ nhưng từ nhiều năm qua, METRO luôn bị tố cáo là lách luật để bán lẻ. Cụ thể, gian hàng bán lẻ các loại gạo, ngũ cốc xuất hiện tại tất cả các siêu thị METRO, bày bán với đơn vị nhỏ nhất. Việc cấp phát thẻ hội viên được tiến hành ồ ạt, cạnh tranh trực tiếp với những nhà bán lẻ trong nước khác. Tuy nhiên, tất cả những dấu hiệu sai phạm đó không được xử lý nên METRO ngày càng lấn tới.
Đặc biệt, suốt 12 năm kinh doanh ở VN, METRO chỉ báo lãi duy nhất 1 lần dù đã mở tới 19 siêu thị trải dài trên cả nước. Từ tổng vốn đầu tư ban đầu 78 triệu USD, sau 12 năm, METRO đột ngột bán công ty cho doanh nghiệp Thái Lan với giá 870 triệu USD. Số lợi nhuận khổng lồ này chẳng bao lâu nữa sẽ được tập đoàn mẹ ở Đức thu về trong khi VN không thu được thuế thu nhập trong hoạt động kinh doanh cũng như sẽ rất khó thu được thuế chuyển nhượng...
Giám đốc một siêu thị tại TP.HCM cho rằng việc METRO được bán với giá cao có thể đặt ra nhiều vấn đề, trong đó có thể bao gồm những cam kết hỗ trợ kèm theo như mọi ưu đãi từ phía VN... “Khi đầu tư vào các siêu thị, dù theo nguyên tắc lấy ngắn nuôi dài, lấy cái đã có lời nuôi cái mới đang bị lỗ nhưng cũng không doanh nghiệp nào chấp nhận phương án lỗ kéo dài quá 5 năm. Tôi nghĩ rằng 5 năm cũng là thời gian cần thiết và đủ cho một khoản đầu tư vào nhiều ngành nghề khác. Nếu không đạt được mục tiêu và sinh lời trong thời gian đó thì dự án đã thất bại”, vị giám đốc này phân tích.
Đề cập đến vụ METRO lỗ nhưng bán được giá cao, TS Vũ Quang Việt, nguyên Vụ trưởng Vụ Tài khoản quốc gia của LHQ, cho rằng: Giá trị của METRO nằm ở những mặt bằng mà VN cho phép họ sử dụng. Bình thường nếu một công ty kinh doanh không có lãi thì giá là 0 đồng. Do đó việc trả giá cao hơn 0 đồng vì người mua biết chắc sẽ được sử dụng những vị trí mặt bằng đẹp của METRO.

Thị trường đầy tiềm năng Theo ước tính, hình thức bán lẻ hiện đại (gồm các siêu thị, trung tâm thương mại, cửa hàng tiện lợi...) ở VN chỉ chiếm khoảng 20%. Trong khi đó tỷ lệ này ở Thái Lan là 60%, ở Malaysia hay Indonesia từ 40 - 50%... Tốc độ tăng trưởng doanh thu ngành bán lẻ hiện đại tại VN những năm qua đều tăng trưởng khoảng 20%/năm và được nhận định chỉ mới ở cuối giai đoạn bắt đầu và đang tăng tốc. Do đó xu hướng phát triển bán lẻ hiện đại tại VN sẽ còn tiếp tục diễn ra mạnh mẽ. Dự báo sẽ còn tiếp tục có nhiều nguồn vốn đầu tư trong và ngoài nước vào thị trường này. Các tập đoàn bán lẻ hàng đầu trên thế giới đã có mặt tại VN và liên tục mở rộng hoạt động kinh doanh như METRO, Big C, Aeon, Lotte...

Kinh doanh lỗ, bán tỉ đô
Tổng cộng mức lỗ lũy kế đến năm 2012 của công ty này lên đến 598 tỉ đồng với giải thích thua lỗ kéo dài vì phải tập trung mở rộng đầu tư. Chuyên gia kinh tế Phạm Chi Lan cho rằng nghi án chuyển giá của METRO đã được nói đến nhiều lần và trong suốt nhiều năm. Tuy nhiên, cơ quan thuế đã điều tra tới đâu và kết luận như thế nào thì đến nay mọi người cũng chưa biết. “Có thể METRO giải thích rằng sau 12 năm ở VN họ không có lãi vì bao nhiêu tiền kiếm được để đầu tư cho mở rộng kinh doanh. Nhưng ngay cả cách họ xây dựng hàng loạt siêu thị quá dễ dãi cũng là một vấn đề đáng bàn. Theo cam kết WTO của VN, chúng ta mở cửa cho các trung tâm mua sắm nhưng vẫn bảo lưu là sau cái đầu tiên, nhà đầu tư muốn mở cái tiếp theo thì phải được chính phủ xem xét dựa vào nhu cầu thực tế. Việc để cho METRO tung hoành ở VN là kết quả của một quá trình thiếu sự phối hợp của các cơ quan chức năng, như Bộ KH-ĐT không giám sát chặt chẽ, Bộ Tài chính thả lỏng quản lý...”, bà Lan phát biểu. Bà Lan nhấn mạnh: METRO bán với giá cao nhưng họ có một quá trình không nộp thuế cho VN, vậy họ có quyền bán công ty của mình một cách đơn giản như thế rồi ra đi mà cơ quan quản lý thuế VN không có quyền gì sao? Vụ chuyển nhượng METRO cho doanh nghiệp Thái Lan đem tới cho các chuyên gia nhiều nỗi lo, trong đó có việc vào năm 2015 cộng đồng chung ASEAN được thành lập và Thái Lan sẽ rộng cửa đưa hàng vào VN qua hệ thống phân phối, thị phần mà METRO bán lại.
Theo TS Vũ Quang Việt: “Hiện nay, các nước đều không có hiệp ước mua bán hay đầu tư trực tiếp nên chính phủ đều có quyền can thiệp. WTO chỉ liên quan đến buôn bán hàng hóa và một số dịch vụ nhất định. VN hoàn toàn có quyền cấm một nước nào đó đầu tư, hoặc đầu tư vào một ngành nào đó. Nhiều người cho đến nay không hiểu điều này. Thường khi bán công ty, cơ quan nhà nước, đặc biệt là thuế, và cơ quan liên quan khác phải xem xét, và có thể yêu cầu hai bên (bên mua và bên bán) nộp đánh giá, nhất là bản cáo cáo tài chính, để biết tại sao lỗ mà họ vẫn mua lại giá cao như thế.

Hàng loạt đại gia dính nghi án chuyển giá né thuế Ngoài METRO còn hàng loạt các tên tuổi lớn như Coca Cola, Pepsi, Nestlé, Nike đang trong nghi án chuyển giá trốn thuế tại VN. Điểm chung của các DN này là đầu tư lâu dài nhưng báo lỗ triền miên. Mặc dù than lỗ nhưng họ vẫn mở rộng đầu tư liên tục. Chẳng hạn tính đến hết tháng 9.2011, Coca Cola đã lỗ lũy kế 3.768 tỉ đồng và bị “âm” vốn chủ sở hữu đến hơn 800 tỉ đồng. Nhưng đến nay, Coca Cola đã có khoảng 13 dây chuyền sản xuất trên toàn quốc và đang trong kế hoạch tiếp tục mở rộng đầu tư với số tiền công bố rót thêm 300 triệu USD trong giai đoạn 2013 - 2015. Tương tự Pepsico cũng thua lỗ kéo dài từ năm 1991 và lũy kế đến hết năm 2010 lên đến hơn 1.200 tỉ đồng. Hay Nestlé báo lỗ hơn 30,8 triệu USD sau 18 năm hoạt động tại VN. Dù vậy Nestlé vẫn không ngừng đổ thêm tiền vào thị trường VN để xây thêm nhà máy mới, nâng tổng vốn đầu tư lên tới 466 triệu USD...

VN chỉ biết METRO được bán đi vào phút chót - Ảnh: D.Đ.Minh

Trong thương vụ mua lại METRO ở VN, tỉ phú Thái Lan đã bỏ ra tới 655 triệu euro (xấp xỉ 18,7 nghìn tỉ đồng). Đây là một thương vụ hời so với một thương vụ khác của chính METRO vào cuối năm 2012. Khi đó, Tập đoàn METRO bán chuỗi 91 đại siêu thị Real tại Đông Âu (Ba Lan, Romania, Nga và Ukraine) cho Auchan (tập đoàn bán lẻ của Pháp đồng thời là đối thủ nặng ký của METRO) với giá 1,1 tỉ euro, bao gồm cả mặt bằng và cửa hàng. Năm 2011, chuỗi siêu thị này có doanh số tới 2,6 tỉ euro trong khi cả hệ thống METRO tại VN đạt doanh số hơn 500 triệu euro. Như vậy, dù doanh số cao gấp 5 lần, số chuỗi siêu thị cao gấp gần 5 lần nhưng giá bán chỉ cao hơn chưa tới 2 lần so với METRO VN. Vậy tại sao tỉ phú Thái Lan lại sẵn sàng mua lại METRO với giá 655 triệu euro?

Loại nhà đầu tư nội

Người VN ở nước ngoài khi muốn mua nhà, thuê nhà tại VN cũng phải chờ có quy định cụ thể và mất bao nhiêu thời gian, thủ tục thì không thể có chuyện METRO vào thuê các mặt bằng tốt rộng hàng ngàn mét vuông rồi muốn chuyển nhượng cho ai sử dụng cũng được. Điều này quá phi lý Chuyên gia kinh tế Bùi Kiến Thành

Điều đáng nói là vụ sang nhượng hệ thống bán sỉ lớn nhất VN, được hưởng nhiều ưu đãi của nước sở tại nhưng lại diễn ra gần như bí mật giữa 2 nhà đầu tư nước ngoài. Phía VN hầu như không được biết tới, kể cả các cơ quan quản lý và doanh nghiệp (DN) trong nước. Điều này cho thấy METRO không hề có ý định chuyển nhượng dự án cho các nhà đầu tư nội.
Lãnh đạo một DN lớn trong nước cho rằng, việc loại các DN trong nước của METRO là nhằm né tránh kiểm soát những nghi án chuyển giá từ cơ quan chức năng. Thậm chí, nghi án sang nhượng "bí kíp" chuyển giá cho đối tác cũng đã được nhiều người đặt ra bởi không một nhà đầu tư nào lại bỏ ra số tiền lớn để mua lại một công ty với tiền sử thua lỗ kéo dài hơn chục năm như "lý lịch" hoạt động của METRO tại VN.
Nghi án này càng được củng cố hơn khi thông tin cho thấy giá khởi điểm ban đầu của vụ sang nhượng này chỉ bằng 1/2 so với mức giá thỏa thuận cuối cùng. TS Nguyễn Minh Phong, chuyên gia kinh tế, đặt vấn đề: Chủ DN Thái Lan mua lại METRO là người gốc Trung Quốc và liệu có chiến lược gì đằng sau trong thương vụ này ở VN?
Làm rõ việc chuyển đất vàng
Chuyên gia kinh tế Phạm Chi Lan cho rằng: Trong các thương vụ mua bán, sáp nhập, DN thường giữ kín mà không có trách nhiệm thông báo rộng rãi. Nhưng với METRO, họ đang kinh doanh và đầu tư ở VN, được hưởng nhiều ưu đãi và sử dụng nhiều đất đai, họ phải có nghĩa vụ thông báo với phía VN và ý kiến của cơ quan quản lý.
“Tôi biết rằng, trong các liên doanh giữa VN và nước ngoài, khi phía nước ngoài muốn bán cổ phần thì phải ưu tiên cho các DN VN. Một khi các DN trong nước không muốn mua lại thì mới bán cho nước ngoài. Trước đây, một hãng dầu nhớt bán cổ phần trong liên doanh VN, họ cũng thông báo rộng rãi nhưng các công ty trong nước không mua lại thì hãng này mới bán cho Ấn Độ. Đối với các nhà đầu tư nước ngoài, nếu họ muốn bán công ty ở VN, cơ quan quản lý cần phải buộc họ làm tương tự chứ không thể khi vào VN được hưởng biết bao ưu đãi, đến lúc bán thì lại bán cho nước ngoài. Các cơ quan quản lý VN, nhất là nhà quản lý đầu tư nước ngoài, cũng cần phải trả lời cho dư luận biết rõ, METRO đã báo cáo về việc bán DN ở VN như thế nào. Không thể có chuyện bán một hệ thống siêu thị ở ngay VN lên tới tỉ USD mà như bán một món hàng ngoài chợ được”, bà Lan bức xúc.

Thanh kiểm tra việc bán lẻ Trao đổi với Thanh Niên hôm qua 22.8, bà Đinh Mỹ Loan, Chủ tịch Hiệp hội Các nhà bán lẻ VN, cho biết hiệp hội đã có đề xuất gửi các cơ quan quản lý nhà nước, yêu cầu thanh kiểm tra METRO liên quan đến việc bán lẻ, dù giấy phép của công ty là bán buôn. Bà Loan khẳng định hiện Cục Quản lý thị trường (Bộ Công thương) đang tiến hành thanh kiểm tra METRO và hiệp hội đang chờ kết luận từ cơ quan chức năng.

Trong khi đó, theo quan sát của TS Nguyễn Minh Phong thì “METRO khi vào VN đã có ý định bán dự án, họ có chiến lược rút lui rõ ràng nên triển khai rất nhiều dự án. Họ cũng xây các dự án một cách sơ sài, không kiên cố, chỉ toàn là tôn để nhanh khấu hao. Và giờ là thời điểm tốt nhất để METRO bán dự án của mình sau khi VN mở cửa cho thị trường bán lẻ”. Ông nhấn mạnh: “Chúng ta cần phải biết METRO thực hiện thủ tục chuyển nhượng đất cho nhà đầu tư Thái kế tục như thế nào. Như vậy, các nhà quản lý VN có thể siết ngay quyền sử dụng đất. Không có chuyện thu thuế trong 30 hay 50 năm mà phải thu theo từng năm một”. Ông Phong cũng cho rằng, việc chưa có quy định buộc các nhà đầu tư nước ngoài đã hưởng ưu đãi của VN khi bán dự án phải tham khảo ý kiến của cơ quan chức năng là một kẽ hở của luật pháp. Nếu có thông báo về việc bán DN thì các nhà đầu tư trong nước sẽ rộng cửa tham gia vào dự án, chứ không có chuyện dự án đã bán rồi VN mới biết.
Cùng quan điểm, chuyên gia kinh tế Bùi Kiến Thành cũng kêu gọi cơ quan chức năng cần phải làm rõ hoạt động chuyển nhượng các mặt bằng của METRO cho đối tác Thái Lan. Bởi trong khi DN trong nước muốn tìm 1/10 diện tích đất như của METRO cũng gặp rất nhiều khó khăn thì tập đoàn này đã nhanh chóng có được những mặt bằng đẹp lên đến hàng ngàn mét vuông. “Người VN ở nước ngoài khi muốn mua nhà, thuê nhà tại VN cũng phải chờ có quy định cụ thể và mất bao nhiêu thời gian, thủ tục thì không thể có chuyện METRO vào thuê các mặt bằng tốt rộng hàng ngàn mét vuông rồi muốn chuyển nhượng cho ai sử dụng cũng được. Điều này quá phi lý”, ông Thành nói.

Thanh tra thuế vào cuộc Trao đổi với Thanh Niên chiều 22.8, Phó tổng cục trưởng Tổng cục Thuế Cao Anh Tuấn cho biết Thanh tra của Tổng cục đang được giao nhiệm vụ giám sát chặt chẽ thương vụ chuyển nhượng của Công ty METRO Cash & Carry VN (METRO) để thu thuế chuyển nhượng vốn của công ty này. Theo ông Tuấn, quy định hiện tại cho phép DN được tự khai, tự tính và tự nộp thuế, đến cuối năm thực hiện thủ tục quyết toán với cơ quan thuế. Tuy nhiên, liên quan đến thương vụ mua bán này do phát sinh giao dịch chuyển nhượng nên phải thu thuế chuyển nhượng vốn. Hiện thanh tra của Tổng cục được giao xem xét, giám sát đưa ra phương án “đánh” thuế theo nguyên tắc giá chuyển nhượng bao nhiêu trừ đi vốn trong quá trình đầu tư, chi phí chuyển nhượng vốn, chi phí thuê tư vấn đàm phán. Tất cả phải có hóa đơn, chứng từ rõ ràng, sau khi trừ đi số còn lại sẽ phải nộp thuế theo đúng quy định của pháp luật. Anh Vũ

Kiểm tra tính hợp pháp của việc chuyển nhượng

Các cơ quan quản lý nhà nước cần nhanh chóng vào cuộc để làm rõ thương vụ mua bán của METRO và nghi án chuyển giá, ngăn chặn ngay hành vi trục lợi trên những ưu đãi của VN.

Không thể dễ dàng để METRO hạ cánh an toàn, vì sẽ tạo tiền lệ xấu - Ảnh: D.Đ.Minh

Năm 2010, Thanh Niên từng đề cập đến vụ trốn thuế xảy ra tại khách sạn Equatorial (Q.5, TP.HCM) bị Cơ quan An ninh điều tra - Bộ Công an khởi tố hình sự. Khi tiến hành thanh tra về thuế tại khách sạn này, cơ quan thuế phát hiện hàng loạt sai phạm và nhận thấy khách sạn có dấu hiệu của tội “trốn thuế” nên Cục Thuế TP.HCM dừng các thủ tục xử lý hành chính, chuyển hồ sơ sang cơ quan điều tra.

Nếu không làm rõ những nghi vấn đang đặt ra thì bản thân các cơ quan quản lý phải chịu trách nhiệm trước người dân. Bản thân DN trong nước chỉ mong muốn được bình đẳng như METRO, chẳng hạn được ưu đãi về thuế hay tìm các mặt bằng khi muốn mở siêu thị bán lẻ... Ông Vũ Vinh Phú, Chủ tịch Hiệp hội Siêu thị Hà Nội

Theo TS Phạm Văn Chắt, chuyên gia kinh tế quốc tế, đối với trường hợp của METRO, Kiểm toán Nhà nước cần vào cuộc để xác định METRO có “lãi thật, lỗ giả” hay không. Cơ quan này cần phải kiểm toán toàn bộ METRO trên cơ sở đó kết luận nghi án chuyển giá né thuế. Nếu lỗ giả, lãi thiệt thì có thể tiến hành truy thu thuế.
Siết quy trình bán dự án cho nước ngoài
Đối với việc chuyển nhượng dự án, theo TS Chắt, trong thẩm quyền của Bộ KH-ĐT cần phải can thiệp vào việc mua bán dự án của METRO ở VN. Vì METRO là dự án thuộc nhóm A do Chính phủ cấp phép sau khi được Bộ KH-ĐT đề xuất nên Bộ KH-ĐT có trách nhiệm xem xét lại tính hợp pháp của việc bán METRO ở VN cho Thái Lan.
TS Vũ Quang Việt, nguyên Vụ trưởng Vụ Tài khoản thống kê của Liên Hiệp Quốc cho biết: “Ở Mỹ khi bán công ty cho một thực thể nước ngoài (ở tỷ lệ cổ phần có quyền kiểm soát) thì phải xin phép Ủy ban Đầu tư nước ngoài của Mỹ (Committee on Foreign Investment in the US) thuộc Bộ Tài chính. Đồng thời, doanh nghiệp (DN) sẽ phải nộp thông tin theo yêu cầu của Cục Tình báo Mỹ (CIA) và Cảnh sát liên bang (FBI) để điều tra, mất khoảng 30 - 45 ngày. Cũng có thể bị đem ra quốc hội truy hỏi. Bán công ty cho ai là quyền của DN, trừ trường hợp có liên quan đến an ninh quốc gia. Tuy nhiên, ở một vài trường hợp đặc biệt, chẳng hạn phía Mỹ sẽ xét duyệt việc công ty Trung Quốc mua công ty hoặc cổ phần kiểm soát của DN Mỹ, có thể không được mua hoặc phải tự ý rút lui”.
Ở VN, TS Việt cho rằng, để hoạt động minh bạch, tất cả các công ty đều phải bảo đảm các quy trình thủ tục. Thứ nhất, từng quý phải nộp báo cáo tài chính để nộp thuế và hằng năm phải nộp báo cáo tài chính đã được kiểm toán bởi một công ty kiểm toán độc lập (thuộc Bộ Tài chính). Thứ hai, khi bán, người bán phải trả capital gain tax (thuế trên lãi từ chênh lệch giá trị tài sản mà công ty sở hữu)... Đây cũng là dịp để xem lại sổ sách từ ngày thành lập. Đối với METRO, nếu thực hiện hết các quy định trên, chắc chắn sẽ không có chuyện lỗ 11/12 năm và khi bán sẽ phải thực hiện hết các nghĩa vụ với VN.

Cơ quan thuế đang rà soát lại hồ sơ Bà Trần Thị Lệ Nga, Phó cục trưởng Cục Thuế TP.HCM cho biết cơ quan thuế đang rà soát lại hồ sơ của METRO. Liên quan đến việc METRO bán cho DN Thái Lan với số tiền lên đến 655 triệu euro (khoảng 870 triệu USD), hiện METRO VN vẫn chưa có thay đổi về giấy phép đầu tư nên các thông tin về việc chuyển nhượng cơ quan thuế mới chỉ biết qua các phương tiện thông tin đại chúng. Khi giao dịch mua bán METRO diễn ra, giao dịch này sẽ phải thực hiện thuế chuyển nhượng vốn. T.Xuân

TS Việt khẳng định tất cả các vụ buôn bán liên quan đến nước ngoài đều nên qua một trình tự nhất định. Trình tự này nhằm kiểm toán để đánh thuế cho đúng, thuế thu nhập công ty (lợi nhuận) trước đây và thuế lãi do tăng giá trị tài sản (giá cổ phiếu...). Đặc biệt, kiểm soát mua bán bằng một trình tự đã định sẵn còn bảo đảm an ninh quốc gia, không để một nước nào đó kiểm soát.
Ưu tiên bán cho người Việt trước
Ông Vũ Vinh Phú, Chủ tịch Hiệp hội Siêu thị Hà Nội, cho rằng hiện các DN có nhiều nghi vấn xoay quanh câu chuyện kinh doanh thua lỗ và bán cho Thái Lan của METRO. Do đó các cơ quan quản lý, đặc biệt là Tổng cục Thuế phải làm rõ những nghi vấn này trước khi METRO hoàn tất thủ tục chuyển nhượng và rút khỏi VN. “Nếu không làm rõ những nghi vấn đang đặt ra thì bản thân các cơ quan quản lý phải chịu trách nhiệm trước người dân. Bản thân DN trong nước chỉ mong muốn được bình đẳng như METRO, chẳng hạn được ưu đãi về thuế hay tìm các mặt bằng khi muốn mở siêu thị bán lẻ... ”, ông Phú nói.
Từ sự vụ của METRO, các chuyên gia một lần nữa đề cập đến chính sách thu hút đầu tư trực tiếp nước ngoài (FDI) có phần “nặng ngoại, nhẹ nội” của VN. Theo chuyên gia kinh tế Bùi Kiến Thành, mặt bằng ở Bình Phú (Q.6, TP.HCM) của METRO ban đầu thuộc quy hoạch dành xây dựng công viên giải trí nhưng sau đó công ty vẫn thuê được. Rõ ràng có nhiều dấu hiệu bất thường. “VN đã thu lại được lợi ích gì khi cấp phép cho METRO vào hoạt động đến nay? Hay chỉ là việc tạo thêm áp lực cạnh tranh cho các DN trong nước. Bao nhiêu đất đai được khai thác mà chính ông chủ sở hữu là VN lại không nhận lại được lợi ích gì? Vì thế, cần phải xem lại chính sách thu hút và ưu đãi FDI, nhất là trong lĩnh vực phân phối. Đáng lẽ trong những năm qua, các cơ quan quản lý từ địa phương đến trung ương phải kiểm tra để xác định nguyên nhân thua lỗ của METRO. Để sự việc này kéo dài nhiều năm và đến nay có thể hạ cánh an toàn là lỗi của các cơ quan quản lý”, ông Thành chỉ trích.
Trong khi đó, chuyên gia kinh tế Lê Đăng Doanh phân tích: Khi DN Thái Lan tiếp quản METRO thì chắc chắn nền kinh tế VN sẽ bị tác động lớn. Thậm chí cả ngành nông nghiệp trong nước cũng sẽ bị bóp chết khi hàng nông sản Thái Lan dễ dàng có mặt ở thị trường VN. Điều quan trọng hiện nay là phải tập trung và kiểm tra kỹ càng những nghi vấn trong hoạt động kinh doanh của METRO tại VN. Đặc biệt, việc cho phép chuyển nhượng toàn bộ hợp đồng, trong đó có quyền sử dụng đất ở những mặt bằng lớn như METRO hiện nay là một lỗ hổng trong việc quản lý và thu hút vốn FDI trong lĩnh vực phân phối, bán lẻ. Vì vậy cần xem xét rà soát lại toàn bộ quy định và có thêm những điều kiện ràng buộc chặt chẽ hơn. Thậm chí có thể yêu cầu DN nước ngoài phải ưu tiên bán lại hệ thống kinh doanh cho người VN trước khi tìm đối tác ở nước ngoài.

Hàng Thái sẽ bao phủ VN Theo phân tích của ông Nguyễn Anh Đức, Phó tổng giám đốc Saigon Co.op, việc lựa chọn mua lại chuỗi METRO có sẵn với 19 siêu thị trên cả nước là cách nhanh chóng để chiếm lĩnh thị trường của tỉ phú Thái Lan. “Ít nhất là với việc mua lại cả chuỗi siêu thị METRO, tập đoàn Berli Jucker - BJC của Thái đã loại ngay được một đối thủ lớn khi tham gia tại thị trường VN”, ông Đức nói.

Mai Phương - N.Trần Tâm